Windows Vista Hakkındaki Gerçekler

Vista hakkında söylenen bu sözlerden hangileri gerçek, hangileri yalan?

“Duyduğuma göre Vista’da…” diye başlayan cümleler çok kısa bir süre içinde yeni Vista efsanelerini yaratmaya başladı bile. Özellikle internette çokça dolanmaya başlayan soruları bulup sizler için derledik ve Vista hakkındaki gerçekleri sıraladık.

Efsane 1: Vista için yeni ve çok iyi bir PC gerek

Bunu pek çok yerde duymuşsunuzdur. Hiç şüphesiz bu duruma en çok sevinenler de bilgisayar parçası satan dükkanlar olmuştur. Ancak doğru değil. Vista’yı ortalama bir sisteme problem yaşamadan kurmanız mümkün. Hatta daha da ötesi, bilgisayarınız 3-5 yıl öncesi toplanmış kadar eskiyse bile, şeffaf pencereler gibi özellikler barındıran Aero Glass arayüzü tarzındaki bazı yeniliklerden feragat edip Vista’yı sisteminizde sorunsuz kullanabilirsiniz.

Aero için bilgisayarınızda en az 1 GB RAM ve destekleyen bir ekran kartı olması gerekiyor. Ancak geliştirilmiş güvenlik özellikleri, fonksiyonel arama, temel işlemler gibi sistemin düzgün çalışacağı bir ortamı sağlamanız mümkün.

Vista ekran kartı seçiyor mu?

Bu maddeyle bağlantılı bir diğer efsane de Aero’nun sadece PCI Express destekli ekran kartları tarafından çalıştırılabildiği yönünde. Bu da doğru değil. 256MB’lık standart bir AGP GeForce ile de Vista’yı çalıştırabilirsiniz.

Eğer yeni bir bilgisayar alıyorsanız ve illa içinde Vista da olsun, ama çok para da vermek istemiyorum diyorsanız, 500-600$ civarındaki bir bütçeye, üzerinde Vista Home Premium kurulu bir bilgisayar toplamanız mümkün.

Microsoft en çok Vista’daki güvenlik özellikleri üzerine çalıştığını her seferinde ifade ediyor. Ancak hiçbir işletim sistemi için tam anlamıyla güvenlidir diyemezsiniz. Vista’yı kurmuş olmak, antivirüs, güvenlik duvarı (firewall) veya reklam yazılımlarını engelleyen diğer üçüncü parti güvenlik programlarını kurmayacağınız anlamına gelmemeli.

İşletim sisteminin kodları yeniden yazıldığı için (ve tabii ki bu da bir insan ürünü olduğu için) eski sürümlerdeki açık ve eksikliklerin çoğu giderilmiş olacağı gibi, her zaman olası hatalar veya yeni eksiklerle de karşılaşabileceğinizi aklınızdan çıkarmayın.

Yeni yamalar çıkabilir

Aslına bakarsanız Microsoft ilk kritik güvenlik güncellemesini de bir yıl kadar önce Vista daha Beta aşamasındayken çıkarmıştı bile. Dolayısıyla önümüzdeki günlerde de güvenlik açıklarıyla ilgili güncelleme ve yamaların çıkması doğal bir süreç. Kayıtlı Vista kullanıcılarının bu paketler çıktığında internetten indirip sistemlerini yenilemeleri gerekiyor.

Bir önceki maddeye diğer taraftan bakıldığındaysa bazı kişilerin Vista için “O kadar da iyi değil, XP’deki Service Pack 2 bile daha güvenlidir” söylemleri de gerçeği yansıtmıyor.

Güvenlik paketleri ve güncellemelerle donatılmış bir XP elbette kutusundan çıkmış ilk halinden çok daha güvenli. Ancak Vista da boş değil ve önceki sürümlere nazaran pek çok güvenlik geliştirilmesiyle birlikte geliyor.

Neler yeni?

Daha önce de Chip Online sayfalarında içeriğine yer verdiğimiz Windows Firewall getirilen en önemli değişiklik.

Enterprise ve Ultimate sürümlerinde yer alan BitLocker sürücü şifreleme sistemi, Windows Service Hardening, ağ erişim korumaları, kullanıcı hesapları kontrolü ve sistem yöneticisinin kullanıcı hesapları üzerinde yapabildiği kısıtlamalar gibi pek çok yenilikten söz edilebilir.

Bir işletim sistemi hakkındaki ilk izlenimleriniz, tıpkı yeni birisiyle tanıştığınızda olduğu gibi görünümle alakalıdır. Vista’nın görünümü de çoğu kullanıcı için gerçekten etkileyici bir değişikliğe sahip. Şeffaf pencereler, üç boyutlu animasyonlar ve diğer görsel efektler size yeni ve alışması birkaç gün gerektiren bir görsellik sunuyor.

Kullanışlılık ön planda

Ancak Vista’daki değişiklikler sadece şirin bir arayüz oluşturulmasından çok daha öte. Daha önce bahsettiğimiz güvenlik özelliklerinin yanında, kullanışlılık ve ek özelliklere de yer veriliyor. Örneğin:

* Arama yeteneği geliştirilmiş. Anlık arama özelliği sayesinde kelimeyi yazmaya başladığınızda ilgili doküman, program veya diğer nesneleri ve hatta çalışmakta olan uygulamaları Başlat menüsünden kolaylıkla bulabiliyorsunuz.
* Daha önceki Windows’larda bulunmayan ve ek programlar kurmanızı gerektiren işlemler için yeni ve tümleşik programlar da mevcut. Bunların arasında Windows Calendar, Windows Contacts, Windows Mail gibi öne çıkan isimler ofis programları kurmanızı bir şart olmaktan çıkarıyor. Snipping Tool ekran görüntüsü almanızı kolaylaştırırken yeni oyunların hoş arayüzleriyle iyi vakit geçirebilirsiniz.
* Eski sürümlerde de yer alan CD/DVD yazma işlemleri gibi pek çok işlemin geliştirilmiş özelliklere sahip yeni programları da Vista’da yer alıyor.
* Windows Explorer penceresi daha etkin hale getirilmiş. Artık dosyaların içeriğini önizleme aracı sayesinde dosyayı açmaya gerek kalmadan görebiliyorsunuz.
* Windows Explorer’da klasör değiştirmek gibi işlemler de adres satırındaki isimlerin tıklanabilir hale getirilmesiyle artık daha kolay.
* Eskiden birkaç dosyayı seçmek için Ctrl tuşuna basmanız gerekiyordu. Artık işaretleme kutucukları sayesinde birden fazla seçim yapmanız oldukça basit.
* Bir dosya ismi değiştirmek istediğinizde (uzantıları gizle seçeneği aktif değilse) eskiden dosya uzantısını da yazmak zorunda kalıyordunuz. Bu işkenceye de Vista ile son veriliyor ve sadece isim değiştirilebiliyor.

Bunlar ilk bakışta akla gelen ve kullanım kolaylığı sağlayan birkaç özellik. Vista’da bunlardan biraz daha fazlasıyla karşılaşacaksınız.

Eğer sisteme Vista kurduysanız başka bir işletim sistemi daha kuramazsınız ifadesi de bir diğer büyük yalan.

Birden fazla işletim sistemini istediğiniz gibi kurabilirsiniz. Hatta aynı makinede hem XP hem de Vista bile yer alabilir. Açılışta siyah ekranda hangi sistemi kullanacağınızı seçip yolunuza devam ediyorsunuz.

Ancak bir de şu gerçek var. Sistem konfigürasyonlarını ayarlayabildiğiniz pencerede sadece Vista gösteriliyor olacak. Bu pencereye Başlat menüsünden Çalıştır komutuna msconfig yazarak erişebiliyorsunuz.

Boot Configuration Data

Bilgisayarın açılışındaki birtakım işlemlere müdahale edebildiğiniz boot.ini dosyası Vista’da, eskiden XP’de olduğu gibi bu pencere üzerinden doğrudan erişilebilir halde değil. Boot seçenekleri artık Boot Configuration Data adı verilen ve Windows Boot Manager tarafından yürütülen bir alanda yer alıyor. Bu aracı kullanmak için Bcdedit.exe dosyasında değişiklik yapabilirsiniz.

Aman dikkat, bilmediğiniz yerleri kurcalayıp sistemi bozmayın

Bu konuda da çeşitli yerlerde pek çok yazı çıktı. Hatta bir kısmı, Vista kurduğunuzda mevcut Ofis yazılımınızı da Ofis 2007′ye yükseltmek zorunda olduğunuzu bile iddia ediyor.

Tabii ki edebilirsiniz ama bu sizin Vista’da Ofis 2003 veya farklı ofis uygulamalarını kullanmanızı engellemiyor. Yani tamamen isteğe bağlı bir durum.

Açık kaynak yazılımlar engelleniyor mu?

Konuyla bağlantılı bir diğer yanlışlık da Microsoft’un kendi ürünlerini ön plana çıkarmak için açık kaynak yazılımların önünü tıkadığı ve sisteme kurulumunda sorunlar çıkardığı yönünde.

Resimde de görebileceğiniz gibi açık kaynak yazılımı OpenOffice Vista’ya kurulu durumda ve kurulumda herhangi bir sorun da yaratmadı.

“Vista ile uyumluluk” ifadesi çoğu kullanıcıyı ürkütüyor. Programların veya donanımların Vista ile uyumsuz olduğu, yeni sürücüler veya Vista’ya uyumlu yeni sürümlerin çıkmasını beklemek gerektiği de yazılıp çizilenler arasında.

Gerçek şu ki, sadece XP’ye özel yazılmış olan programlar Vista’da çalışmayabilecek, bu doğru. Ancak bu programlar bazı aintivirüs yazılımları veya sistem araçları gibi, işletim sisteminin çekirdeğiyle işlem yapan yazılımlar. Çekirdek yeniden düzenlendiği için elbette bu programlar Vista’da çalışamayabilir. Ancak temel ve hatta yardımcı programlarda herhangi bir sorun olduğunu söyleyemeyiz.

Compatibility Mode

Bazı durumlarda programın .exe dosyasına sağ tıklayıp özelliklerindeki Compatibility Mode (uyumluluk modu) sayesinde programın hangi eski Windows sürümünde olduğu şekliyle çalışması gerektiğini işletim sisteminize söyleyebilirsiniz.

Her seferinde her program için de bunu yapmanıza gerek yok. Vista’da bu işe yardımcı olan Program Compatibility Assistant diye bir özellik daha bulunuyor. Bu sayede otomatik olarak hangi programın kullanılabilir olduğunu görebiliyorsunuz. Bu özelliğe de kontrol panelindeki Programs and Features yolundan ulaşabilirsiniz.

Peki ya donanımlar?

Yazıcılar, tarayıcılar ve benzeri çevre birimlerinin de Vista ile çalışmayabileceği iddia ediliyor. Bazı donanım üreticilerinin henüz Vista sürücülerini çıkarmadığı bir gerçek.

Ancak Beta sürümü üzerinde çalışılırken üretici firmalar tarafından pek çok düzenleme yapıldı. Hem bugünlerde satılan Vista paketleri içinde, hem de üreticilerin internet siteleri üzerinde ilgili sürücülere kolaylıkla ulaşılabiliyor.

Vista’nın ev kullanıcılarına yönelik sürümlerinin tek çekirdekli işlemcilerle çalıştığı üzerine bazı karmaşalar devam ediyor. Ancak kullanıcılar bunu yanlış algılayarak Vista çift çekirdekli makinelerde çalışmayacak anlamını çıkartıyorlar.

Çift çekirdekli işlemciler (tek bir yonga üzerinde yer alan) iki tane işlemciden oluşuyor. Birden fazla işlemin aynı anda çalışabilmesi için de iki işlemcinin bir makinede bulunması performansı tetikleyen bir unsur.

Windows’un performans izleyici araçlarında, çift çekirdekli makinelerin aktiviteleri iki ayrı bölümde gösteriliyor. Ancak burada Microsoft’un bahsettiği şey aslında çekirdek değil, fiziksel olarak belirtilen iki tane işlemci. Buna da Multicore Processor Licensing deniliyor.

Gerçek ise, tüm Vista sürümlerinin çok işlemcili makinalarda çalışacağı ancak Home Basic gibi standart sürümlerin sadece tek bir işlemciyi tanıyacağı şeklinde.

Kuyruklu yalanların başında da internetten indirilen MP3′lerin Vista’da kontrol edilip çalınan müzik dosyasının (eğer korsan ise) yasal olmadığının karşı tarafa bildirileceği geliyor.

Vista’da DRM adı verilen ve dijital ortamlarla ilgili yasal hakların yönetimini içeren yapının buna izin vermediği söyleniyor.

Oysa ki herhangi bir sanatçının albümünü alıp evinizde bir üçüncü parti yazılımla MP3′e çevirmenizde hiçbir sakınca yok. Ve parası verilip alınan bu şarkıların Vista tarafından tanınıp tanınmaması gibi bir durum söz konusu da değil.

Bilgisayarınızdaki MP3 dosyasının internetten mi indirildiği yoksa sizdeki bir CD’den mi MP3′e çevirildiği de bilinemez. Dolayısıyla Vista tanıyıp ihbar ediyor ifadesi gerçeği yansıtmıyor.

Türkiye şartları göz önüne alındığında Windows’un yeni fiyat politikası genel anlamda yüksek seviyede denilebilir. Aslına bakarsanız Vista’nın fiyatları söz konusu olduğunda da psikolojik olarak doğrudan Ultimate sürümünün 399$’lık fiyatı akla geliyor.

XP çıktığında ne kadardı?

Windows XP piyasaya ilk çıktığında Home ve Professional olmak üzere iki sürümü vardı. Bunlardan Home sürümü 199$, terfi paketi ise 99$ şeklindeydi. Professional ise 299$ ve terfi paketi ise 199$ idi.

Vista’daki fiyatlar ise şöyle:

* Home Basic: 199$, terfi paketi 99$
* Home Premium: 239$, terfi paketi 159$
* Business: 299$, terfi paketi 199$
* Ultimate: 399$, terfi paketi 259$

Görülen o ki XP ile karşılaştırıldığında 5 yıl önceki fiyatların aynısı söz konusu. Şu anki XP satış fiyatları ise zaman içerisinde düştü ve elbette yeni çıkan sürüm nedeniyle daha ucuz. Yani Vista’nın XP’den çok daha pahalı olduğunu söylemek biraz abartı.

Daha çok özellik = daha pahalı ürün

Home Premium sürümü Windows Media Center özelliklerini ve Tablet PC fonksiyonelliğini de içeriyor. Bu sürümü alarak Aero Glass özelliği, Windows Movie Maker, Windows Meeting Space, Mobility Center ve Scheduled Backup gibi pek çok şık ve işe yarar şeyleri ediniyorsunuz.

Ultimate Edition ise bazı ekstra özelliklere sahip. Bunların arasında BitLocker şifreleme sistemi, uzaktan erişim, yedekleme ve geri getirme gibi şeyler yer alıyor. Dolayısıyla burada seçim yapıp ihtiyaçlarınız doğrultusunda hangisini alacağınıza karar vermek ve ne kadar ödeyeceğinizi belirlemek size düşüyor.

Ek özelliklerle donatılmış bir işletim sistemi edinmek istiyorsanız daha fazla parayı da gözden çıkarmak zorundasınız.